Iedereen is wel eens onzeker en dat is helemaal niet erg. Pas op het moment dat je onzekerheid je dagelijkse leven gaat beïnvloeden spreken we van een negatief zelfbeeld.
Een negatief zelfbeeld kenmerkt zich vaak door een gebrek aan zelfvertrouwen. Je kunt het moeilijk vinden om jezelf te accepteren zoals je bent of weinig waardering opbrengen voor hou je met dingen omgaat.
Het is zeker geen zeldzaam verschijnsel, want veel mensen worstelen met een negatief zelfbeeld. Dit kan in mindere mate opspelen, echter kun je er ook dusdanig hinder aan ondervinden dat je je weg moeilijk kunt vinden.
Wat is een negatief zelfbeeld?
Hoe herken je een negatief zelfbeeld?
Uitingen van een negatief zelfbeeld
Hoe ontstaat een negatief zelfbeeld?
Gevolgen van een negatief zelfbeeld
Hoe kom je van een negatief zelfbeeld af?
Een negatief zelfbeeld kan zich uiten op verschillende manieren. Het kan zijn dat je je onzeker voelt en daardoor bepaalde sociale gelegenheden vermijdt. Ook kenmerkt een negatief zelfbeeld zich door het hebben van angsten of gevoelens van ‘niet genoeg zijn’.
Het kan ook zijn dat je juist heel perfectionistisch wordt en dat alles op een bepaalde manier moet worden uitgevoerd. Op deze wijze kun je een gevoel van controle uitoefenen op een situatie waar je je anders geen raad mee zou weten.
Mogelijk ben je snel boos en gebruik je dit ook als verdedigingsmechanisme, zodat mensen er niet achter komen dat je je eigenlijk ongemakkelijk of onwelkom voelt. Afhankelijk van hoe jij je voelt, hoe negatief je zelfbeeld en je ervaringen in hoe anderen op jou reageren, zal een negatief zelfbeeld zich uiten op verschillende manieren.
Naarmate je opgroeit en de volwassenheid betreedt, zul je deze overtuigingen moeten herzien. Ze bepalen namelijk hoe jij over jezelf bent gaan denken en beïnvloeden hoe jij ervaart wat anderen van jou vinden.
Wanneer je ouders, docenten en andere bekenden tijdens je opgroeien weinig aandacht schonken aan jouw basisbehoeften, dan ontwikkel je daardoor vanzelf een negatief zelfbeeld.
Een negatief zelfbeeld kan zich op ontzettend veel manieren uiten. Onderstaande kenmerken komen toch wel het meeste voor.
Met het ontwikkelen van een zelfbeeld wordt voortgebouwd op bestaande ervaringen. Dit betekent dat elke ervaring die je in de vroege jeugd opdoet, een basis vormt voor ervaringen die daar weer op volgen. Zijn deze ervaringen minder tegemoetgekomen in wat jij nodig had, dan heeft dit een blauwdruk achtergelaten voor een negatief zelfbeeld.
Waar je nog steeds verwacht dat de behoeften ontmoet worden, bemerk je echter dat ook in volgende ervaringen hieraan voorbijgegaan wordt. Het negatieve zelfbeeld groeit zo ongemerkt totdat het dusdanig verankerd is, dat je jezelf niet langer meer anders kent.
Een negatief zelfbeeld krijg je niet zomaar. Vaak is dit opgebouwd door vele jaren heen en de oorsprong ligt over het algemeen vaak al in de jeugdjaren.
De basisovertuigingen die we opdoen over of we wel of niet geaccepteerd worden zoals we zijn, worden gevormd in je eerste levensjaren. Als baby ben je volledig overgeleverd aan de willekeur van je ouders. De mate waarin zij interesse tonen in het wel en wee van jouw afhankelijke behoeften bepalen welke overtuigingen jij over jezelf hebt geïmplementeerd.
Hoe meer zij konden openstaan en tegemoetkomen aan het vervullen van jouw behoeftes, op gebied van zorg, veiligheid en aandacht, des te positiever zul je over jezelf hebben leren denken.
Was dit echter minder succesvol en bleef je achter met een gevoel van verwarring of werd je juist eerder gecorrigeerd dan gesteund, dan vorm je een beeld over jezelf dat twijfel bevat. Je weet niet met zekerheid vast te stellen of je aanwezigheid wel gewenst of gewaardeerd wordt. Dit maakt je zelfbeeld een stuk negatiever.
Naast de opvoeding waarin je basisovertuigingen over jezelf leert ontwikkelen, draagt ook de invloed van de maatschappij bij aan het verder ontwikkelen van een negatief zelfbeeld.
School, nieuwsberichten op televisie of advertenties in bladen, overal komt informatie naar je toe. Deze informatie haakt in op de reeds gevormde ideeën over hoe je moet zijn of waar je aan moet voldoen. Onderschat de rol van social media hier in ook niet!
Wanneer er al twijfel en verwarring in je systeem aanwezig is, kan dit enkel je negatieve zelfbeeld verder verhogen. Bevestigingen over hoezeer je tekortschiet, of hoe weinig aansluiting je emotioneel kunt maken met wat er om je heen gebeurt, komen vanuit verschillende hoeken op je af. Het zelfbeeld blijft zo in stand.
Een negatief zelfbeeld kan geprojecteerd worden op uiterlijke kenmerken, waardoor je geobsedeerd raakt met hoe je eruitziet. Je kunt jezelf te dik of juist te dun vinden en al je aandacht hierop richten om zo diepere gevoelens van afwijzing te verhullen.
Daarnaast kan het ook geprojecteerd worden op innerlijke gedachten als ‘ik ben niet leuk genoeg’ of ‘niemand mag mij’. Negatieve zelfbeelden kunnen zich dusdanig ontwikkelen dat er geen directe aansluiting meer is met de realiteit.
Het hoeft niet eens waar te zijn, of iemand ervaart het wel als dusdanig en reageert vanuit deze overtuiging. Een meisje met anorexia gelooft bijvoorbeeld dat ze te dik is, terwijl ze reeds graatmager is.
Een negatief zelfbeeld leidt tot gedachten die je helemaal kunnen meetrekken in een negatieve spiraal, waarbij je gedachten en overtuigingen steeds heftiger kunnen worden.
Als je een negatief zelfbeeld hebt zijn er heel veel dingen best lastig voor je terwijl anderen daar absoluut geen moeite mee hebben. Je twijfelt constant aan je eigen kunnen, bent veel onzeker en je voelt je snel schuldig of je schaamt je als je in jouw ogen iets verkeerd doet. Ook maak je jezelf graag onzichtbaar, toon je weinig initiatief omdat je bang bent dat je het fout doet en heb je zelden een eigen mening.
Bovenstaande is misschien nog wel mee te leven maar met een negatief zelfbeeld kun je nog veel serieuzere problemen ontwikkelen. Bijvoorbeeld:
Door deze problemen ga je je steeds depressiever voelen en kun je zelfs in een sociaal isolement raken. Als je jezelf herkent in één of meer van bovenstaande gevolgen, overweeg dan serieus om professionele hulp in te schakelen.
Een negatief zelfbeeld kan heel destructief werken. Het kan ervoor zorgen dat je minder goed voor jezelf zorgt. Dat je moeilijk aansluiting vindt bij mensen in je omgeving en mogelijk bereik je ook niet gemakkelijk wat je wat je graag voor je leven ziet veranderen.
Een negatief zelfbeeld beïnvloedt je denken, hoe je het leven ervaart en hoe je hierop reageert. Het is belangrijk om een negatief zelfbeeld om te zetten naar een positiever beeld over wie je bent en wat mogelijk is voor je. Het is hiervoor belangrijk dat je goed inzicht krijgt in waar het negatieve zelfbeeld vandaan komt.
De eerste stap om een negatief zelfbeeld om te draaien, is door er erkenning aan te geven. Accepteer dat de ervaringen in je leven een dergelijk gevoel in je hebben ontwikkeld. En applaudisseer voor jezelf voor hoe je er tot nog toe mee bent omgegaan om jezelf staande te houden. Door waardering voor jezelf op te brengen kun je je zelfbeeld bijstellen. Ook al is het leven (tot nu toe) wellicht niet helemaal gelopen zoals je graag had gezien.
Je zult hierin je verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens moeten nemen. Enkel jij kunt het negatieve zelfbeeld terugdraaien naar een positiever beeld over jezelf. Door de vraag: Hoe ontstaat een negatief zelfbeeld? onder de loep te nemen, kun je vanzelf traceren waar het voor jou allemaal begonnen is.
En in hoeverre je dit nog met je mee wilt dragen voor de jaren die komen. Wat geweest is, hoeft zeker niet altijd zo te blijven. Jij hebt controle over je eigen zelfbeeld.
Naast deze twee belangrijke stappen vindt je hieronder nog 25 concrete tips die jou helpen je negatieve zelfbeeld om te zetten naar een positiever zelfbeeld.
Het hebben van respect, zowel persoonlijk als op interpersoonlijk niveau, geeft veel zekerheid. Het betekent namelijk dat je de waarden die voor jou belangrijk zijn, niet wilt schenden. Begin daarom met respect hebben voor jezelf. Daarna zul je ongetwijfeld merken dat je zelfrespect en eigenwaarde toegenomen zijn.
Statistieken laten zien dat je 100% van alle kansen verliest die je niet probeert. Mis je een kans, dan ontwikkel je automatisch een gevoel van verlies. Een zeker gevoel van spijt. Dit gevoel relateer je aan het niet hebben van de moed om de kans een volgende keer wel te grijpen. Denk dus niet meer teveel na en mis geen enkele kans die op jouw pad komt.
Iedereen maakt fouten en soms word je om die reden ergens om afgewezen. Dat is een onprettig gevoel. Toch is actie ondernemen de enige manier die energie geeft om te bereiken wat je wil bereiken. Ben je op zoek naar een baan en wacht je thuis totdat de juiste vacature voorbij komt?
Heb je de moed al opgegeven, omdat je al 500 cv`s hebt verstuurd zonder resultaat? Recht je rug, bedenk hoe je het anders kunt gaan aanpakken. Schrijf een blog, neem een video op, ga vrijwilligerswerk doen. Het maakt niet uit welke actie je onderneemt, maar je verlies betreuren, dat is geen actie.
Deze tip is gerelateerd aan de voorgaande punten. Iets nieuws doen, betekent het verlaten van je comfortzone. Wat je bij deze oefening gaat doen, zijn eenvoudige dingen veranderen. Neem bijvoorbeeld bewust een andere route naar je werk, of haal je boodschappen in een andere supermarkt dan waar je gewend bent. Wat je doet is het uitzenden van een boodschap van “durf” aan je onderbewuste. Deze stap is essentieel in het proces om zelfrespect te verbeteren.
Er zijn genoeg momenten dat je aan iets begint, om het vervolgens niet af te maken. Wanneer je een opdracht niet voltooit, geeft dat een verminderd gevoel van capabel zijn om dingen uit te voeren. Dit vertaalt zich in een grotere faalangst. Het vermindert tevens het gevoel van eigenwaarde en geeft een negatief zelfbeeld. Zorg dus altijd dat je afmaakt waar je aan begonnen bent!
Het meest ideale voor je zelfvertrouwen is, om kleine doelen te bepalen die haalbaar zijn. Telkens wanneer je een doel hebt bereikt, zal je merken dat je je grenzen gaat verleggen. Natuurlijk mogen doelen wel ambitieus zijn, maar verdeel deze dan in kleine en haalbare porties.
We kennen allemaal het gezegde: "Wie geen risico loopt, zal nooit winnen". En ook al willen we het woord risico vaak niet horen, toch is het de absolute waarheid. Het is geen kwestie van een risico nemen zonder de grootte ervan te meten, maar het is een kwestie van niet te voorzichtig willen zijn. Wanneer je op het punt staat om een klein risico te nemen, maar ergens is er iets dat je zorgen baart? Probeer dan het volgende.
Het is een vraag die je helpt om je vertrouwen te winnen, je angsten te overwinnen en je eigenwaarde te vergroten. Stel je het ergste scenario voor en beoordeel of het daadwerkelijk een bedreiging vormt in je leven. Maar in heel weinig gevallen zal de uitkomst van een slecht scenario dramatische gevolgen hebben of mogelijk onomkeerbaar zijn. Bedenk dus, wanneer je angst voelt om een nieuwe actie te ondernemen: “wat is het meest erge dat mij kan overkomen?”.
Weet jij welke waarden voor jou belangrijk zijn? Identificeer je hiermee en leef ernaar. Wanneer je niet duidelijk weet welke waarden belangrijk zijn voor jouw persoonlijke leven, dan ga je min of meer blindelings door het leven. Maar wanneer je duidelijk bent over jouw waarden, dan kun je daar altijd op terugvallen en dat geeft vertrouwen. En het zal absoluut je eigenwaarde vergroten.
Hiermee wordt bedoeld, dat je dingen gaat doen die jou normaal gesproken een ongemakkelijk gevoel geven. Een simpel voorbeeld: Je bent op het strand en je gaat de zee in. Het verschil van temperatuur maakt het best even lastig en bezorgt je enige weerstand. Toch ga je stapje voor stapje het water in, totdat je uiteindelijk een duik neemt. Je hebt de weerstand die je voelde overwonnen, omdat je het wilde. Je hebt vertrouwen terug gekregen, zodat je weet dat je dit opnieuw weer kunt doen.
Allemaal hebben we onze minderheden en zwakke punten. Het maakt ons mens. Wanneer je jouw mindere kanten niet accepteert, dan betekent dit dat je een deel van jezelf afkeurt. Je versterkt een negatief zelfbeeld. Buiten dat het pijn doet, mis je hierdoor ook het vertrouwen in jezelf. En vertrouw jij iemand die je afwijst? Niet doen dus, jij bent jij. Je bent uniek, volledig zoals je bent en dat is goed genoeg.
Laat alles achter je waar je je schuldig over voelt of wat je blokkeert. Iedereen heeft wel eens een slechte dag, dus vergeet wat je ooit zei of wat je anders had moeten doen. Schuldgevoel staat zelfvertrouwen in de weg en bevordert een negatief zelfbeeld. Accepteer dat je in het verleden dingen deed, anders dan je had verwacht. Vergeef jezelf en voel je weer vrij.
Het is vaak zoveel comfortabeler om je te focussen op je fouten en mislukkingen. Maar waarom identificeer je jezelf niet met je successen? Je hebt geen successen? Is er niets om trots op te zijn? Heb je nooit iets bereikt met je persoonlijke inspanningen?
Iedereen heeft successen, hoe klein ze ook zijn. Je hebt je school afgerond, je kreeg een kindje, je hebt iemand geholpen, je kreeg een baan… allemaal successen die tellen en waar je absoluut trots op mag zijn. Denk daarom voortaan aan wat je wel bereikt hebt. Je voelt je sterker, capabel en het geeft energie.
Klinkt logisch, maar dat blijkt in de praktijk toch minder waar te zijn. Waarde geven aan je uiterlijk is zeker bij een gebrek aan eigenwaarde een hele klus. Je wacht op de juiste gelegenheid of ziet er überhaupt het nut niet van in. Ik zal je zeggen: “het gezicht is de weerspiegeling van de ziel”. Dus trek leuke kleding aan, repareer jezelf als het ware. Maak jezelf mooi, zodat degene aan de andere kant van de spiegel beseft wat je waard bent.
Lachen is erg goed om je zelfrespect te verbeteren. En als ik het goed heb, dan zijn er maar weinig dingen nog goedkoper en tegelijk waardevoller dan een glimlach. Je fysieke uiterlijk is niet compleet zonder die mooie glimlach. Daarnaast is er ook nog een wetenschappelijk aangetoonde reden om vooral veel te lachen. Je lichaam maakt endorfines aan, de neurotransmitters van geluk.
Je hersenen denken namelijk dat je gelukkig bent wanneer je lacht. Het vergroot je eigenwaarde, je zelfliefde en daardoor je zelfrespect. Een mooi gezegde van William James: “De vogel zingt omdat hij gelukkig is, maar hij is ook gelukkig omdat hij zingt.”
Vrijwel altijd is de persoon die jou vertelt dat je iets niet kunt, jijzelf. Zeg daarom wanneer het gevoel van onvermogen opkomt, `Ja, ik kan dit!` Je leert je brein om niet automatisch te letten op beperkingen, maar op mogelijkheden. Ja, ik kan dit, geeft vertrouwen.
Bij een gebrek aan zelfrespect, is geloven in jezelf moeilijk. Het verschil tussen iemand met een hoog zelfbeeld en iemand met een laag zelfbeeld, is de zelfkennis van mogelijkheden en onmogelijkheden. Elke persoon beschikt over de juiste middelen om te kunnen bereiken wat hij wil bereiken.
Echter, het probleem is dat je jezelf hebt aangeleerd om te geloven in onvermogen. Je hebt geleerd om jezelf te beperken, waardoor je een ondergewaardeerd beeld van jezelf hebt gekregen. Geloof dus in jezelf, want je bent veel meer dan hetgeen je zelf ziet.
Vergeet nooit dat jij uniek bent. Jij bent jij, en anderen zijn anderen. Jij bent niet meer of minder waardevol. Wanneer je terugvalt op het maken van alleen maar negatieve vergelijkingen, dan onderschat je jezelf.
Stress en angst maken dat je anders reageert. Je gedachten zijn negatiever en je gaat automatisch meer fouten maken. Die vergroten vervolgens weer je schuldgevoel en daarmee vermindert ook je zelfrespect. Ga aan de slag met het verminderen van de angst en stress. Hiervoor bestaan technieken die je op een praktische manier leren hoe je hiermee om kunt gaan.
Als je waardeert wat je hebt, leef je op een positievere manier. Dit betekent dat je een groter gevoel van prestatiegeluk zult ervaren. Het heeft effect op de toename van je zelfwaardering en het vergroten van je eigenwaarde. Het geeft een gevoel van een meer compleet en vollediger leven en dat maakt gelukkiger.
Respect voor jezelf, is respect voor je omgeving. Leven in een rommelige en vieze omgeving, maakt ook je leven rommelig en vuil. Als je je zelfrespect wil verbeteren, dan is het goed om te beginnen met het waarderen van je leven. Respect voor jezelf, maar zeker ook voor je omgeving zijn belangrijke voorwaarden. Het is niet meer dan een kwestie van het verwerven van gewoontes die voorkomen dat vuil en wanorde zich ophopen in je omgeving. Begin dus met opruimen en ordenen en probeer dit zo te houden.
Mensen met een laag zelfbeeld en weinig zelfrespect hebben meestal een gemene factor: een laag niveau van socialisatie. Kunnen socialiseren stelt je in staat om van anderen te leren, ervaringen op te doen en het helpt vooral om te stoppen met hebben van negatieve gedachtes.
Assertieve communicatie is ongetwijfeld de belangrijkste vorm van communicatie. Veel mensen denken dat assertiviteit het vermogen is om te weten hoe je 'nee' moet zeggen. Maar assertiviteit gaat veel verder dan dat. Communiceren op een assertieve manier geeft buitengewoon veel zelfvertrouwen. Je weet hoe je je gedachtes kan omzetten in woorden, die je vervolgens weer positief weet te verdedigen.
Er zijn al veel mensen geweest die ondanks enorme tegenslagen, de beste prestaties hebben bereikt. Wanneer je dit soort inspirerende verhalen hoort of leest, dan voel je inspiratie. Dan voel je dat ook jij bevoegd bent en gemotiveerd kunt zijn om de doelen te behalen die je wilt behalen. Dus volg inspirerende mensen op social media en ga lekker lezen!
Als je dit leest laat het woord geloof je misschien denken aan religie. Maar geloven heeft meer te maken met spiritualiteit. Geloven gaat over het aanleren van enkele basisgewoontes. Simpelweg om te durven geloven of onvoorwaardelijk vertrouwen te hebben in jezelf. Geloof dus dat je een evenwichtig en volledig leven kunt leiden. Jij en niemand anders gaat deze weg, de weg van jouw leven.
Je hebt een unieke waarde meegekregen en die is niet afhankelijk van de mening of waardering van iemand anders. Met die waarde ben je in staat om tegenslagen en moeilijkheden te overwinnen. Als het er op aankomt, geloof in jezelf, vergroot je eigenwaarde, dan kun je alles aan.
Je zelfbeeld wordt gevormd door de dingen die je jezelf vertelt in je hoofd. Je gedachten dus. Als jij je zelfbeeld positiever wilt maken zal je je negatieve gedachten dus om moeten keren naar positieve gedachten.
Raak allereerst overtuigd van dat je controle kunt uitoefenen op hoe je jezelf voelt en hoe je over jezelf denkt. Daarna kun je de gedachten opmerken en vervangen door positieve, krachtig aangespoord door een bewuste keuze aardiger te zijn voor jezelf.
Maar nu is het jouw beurt. Niet alle bovengenoemde punten zullen je evenveel aanspreken of zullen even goed bij je passen. Het is goed om in overeenstemming met je eigen persoonlijke behoeften en unieke kenmerken deze tips te lezen. Kies die punten waarvan je intuïtie zegt dat ze je kunnen helpen en die je ook in de praktijk kunt brengen. Jij bent van unieke waarde, start met je eigenwaarde vergroten.
