Wat is een zelfbeeld? De feiten op een rij

Wat is een zelfbeeld? De feiten op een rij

Leestijd: 12 minuten

Hoe het staat met jouw zelfbeeld is van enorme invloed op de kwaliteit van je leven. Toch is een groot deel van de wereldbevolking zich hier niet voldoende bewust van. Althans, dat is mijn mening.

Wanneer jij je bewust bent van de kwaliteit van je zelfbeeld en welke impact dit heeft op jouw leven, heb je namelijk de keuze om met je zelfbeeld aan de slag te gaan.

Maar ik loop op de feiten vooruit. Laten we bij het begin beginnen.


wat is een zelfbeeld

Inhoudsopgave

Wat is een zelfbeeld?

Een zelfbeeld is een beeld dat je over jezelf hebt gevormd in de loop van je leven. Het omschrijft hoe je over jezelf denkt, voelt, of wat je van jezelf verwacht. Net zo kan het gaan over hoe je denkt dat de wereld en de mensen om je heen jou zien en ervaren. Een zelfbeeld kan, op grond van ervaringen, negatief zijn, maar ook positief. Dit kan in de loop der jaren wisselen.

Het kan ook zijn dat je een gemengd zelfbeeld hebt, waarbij je vele positieve kanten aan je persoonlijkheid kunt benoemen, maar waarbij je alsnog kampt met een matig zelfvertrouwen. Het is zeker belangrijk om regelmatig te bekijken welk zelfbeeld je over jezelf hanteert en of je hierin wat zou willen aanpassen.

Hoe ontstaat een zelfbeeld?

Een zelfbeeld ontstaat op het moment dat je ter wereld komt en wordt beïnvloed door je omgeving en de manier waarop jij reageert op jouw omgeving. Dit laatste is vooral belangrijk om in acht te nemen.

Als jij bijvoorbeeld van nature een positieve instelling hebt zal jij een andere conclusie trekken dan jouw zusje die wat pessimistischer is ingesteld.

Een voorbeeldje. Ruim 50 jaar geleden, tijdens de oorlog, zitten een vader, een moeder en twee kinderen in de woonkamer van hun huis in Rotterdam. Ze zitten een gezellig spelletje te doen totdat het luchtalarm afgaat en er bommenwerpers over vliegen. 

Vader en moeder pakken elkaar stevig vast. Het ene kind trekt de conclusie: Wat fijn, als het spannend wordt vinden papa en mama veiligheid bij elkaar. Het andere kind trekt de conclusie: Zie je wel, als het spannend wordt sta ik er alleen voor. 

Dit voorbeeld illustreert heel mooi dat jouw kijk op de wereld van invloed is op de conclusies die jij trekt en daarmee dus ook over welke conclusies jij trekt over jezelf.

Wat is een negatief zelfbeeld?

Een negatief zelfbeeld wordt vaak al jong opgebouwd. Toch kan het ook zeker ontstaan op latere leeftijd, wanneer er iets gebeurt wat je raakt. Iemand kan bijvoorbeeld invloed op je uitoefenen en lelijke dingen over je zeggen, wat na verloop van tijd blijft hangen.

Ongeacht wanneer het optreedt, er ligt vaak een negatieve ervaring aan ten grondslag of tenminste een negatieve conclusie die je zelf hebt getrokken.

Of je nu jarenlang wordt wijsgemaakt dat je niet meetelt, nergens goed in bent of gewoonweg niet leuk genoeg bent, of pas recentelijk een ingrijpende ervaring opdoet die in je zelfvertrouwen hakt, een negatief zelfbeeldkan bij iedereen te allen tijde de kop opsteken. Zelfs als je basisgevoel aangeeft dat je tevreden bent met hoe je bent.

Kenmerken van een negatief zelfbeeld

Een negatief zelfbeeld kan zich op heel veel verschillende manieren uiten. Hieronder noem ik er een paar:

  • onzekerheid
  • somberheid of zelfs depressiviteit
  • eenzaamheid
  • (faal)angsten
  • piekeren en bezorgdheid
  • middelenmisbruik
  • eetbuien
  • agressie

Wat is een positief zelfbeeld?

Je zult zelden iemand treffen die enkel en alleen maar een positief zelfbeeld over zichzelf heeft. Toch zijn er genoeg mensen die een groot zelfvertrouwen hebben en daardoor overtuigd zijn van hun kwaliteiten.

Ook twijfelen mensen met een positief zelfbeeld niet over hun sociale vaardigheden. Ze weten zich altijd wel welkom te voelen en gaan confrontaties ook niet uit de weg.

Iemand met een positief zelfbeeld bepaalt zelf welke kant hij op wil in het leven en zet daarbij ook graag de hulp van anderen in. Een positief zelfbeeld zorgt voor meer zelfvertrouwen, geluk en succes.

Alles wat op basis van het zelfvertrouwen wordt verkregen, bevestigt vervolgens weer het positieve zelfbeeld van de persoon.

Kenmerken van een positief zelfbeeld

Net zoals bij een negatief zelfbeeld kan een positief zelfbeeld zich op verschillende manieren uiten. Hieronder noem ik een aantal kenmerken maar dit lijstje is zeker niet toereikend:

  • Je weet je wat je kwaliteiten, vaardigheden en mogelijkheden zijn.
  • Je bent vooral gericht op de mogelijkheden in bepaalde situaties en in het leven in plaats van de onmogelijkheden.
  • Je voelt je gelijkwaardig aan anderen en vertrouwd erop dat je op een positieve manier ergens aan kan bijdragen.
  • Je kunt trots zijn op jezelf en jezelf complimenten geven.

Kun je een zelfbeeld verbeteren?

Is een zelfbeeld eigenlijk te verbeteren? Zeker wel!

Een zelfbeeld is een eigen idee dat iemand heeft over zichzelf en het is mogelijk om een negatief zelfbeeld om te draaien naar een positiever zelfbeeld. Door aandachtig te kijken naar de elementen die een negatief zelfbeeld hebben veroorzaakt, kun je dit verwerken en omdraaien.

Andersom zou natuurlijk ook kunnen. Iemand die een positief zelfbeeld heeft kan iets meemaken waardoor zijn zelfvertrouwen een flinke knauw krijgt en waardoor zijn zelfbeeld doorschiet naar de negatieve kant.

Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als een partner vreemd gaat of dat een collega een promotie krijgt terwijl jij er heilig van overtuigd was dat jij deze zou krijgen.

Maar we gaan we niet vanuit dat iemand opzettelijk een negatief zelfbeeld wil hebben dus we focussen ons in dit artikel alleen op het verbeteren van je zelfbeeld.


wat is een zelfbeeld

Concrete tips om je zelfbeeld te verbeteren

Tip 1: Jij bent verantwoordelijk

De eerste belangrijke stap is dat je je er bewust van bent dat jij verantwoordelijk bent voor hoe jij denkt over jezelf. Een ander kan jouw zelfbeeld niet veranderen, dit zal je écht zelf moeten doen.

Dus leg deze claim ook niet bij je partner neer of iemand anders om wie je veel geeft. Hij of zij kan van alles doen en zeggen om jou een positiever beeld van jezelf te geven maar het gaat pas effect hebben als je het zelf gelooft.

Tip 2: Stap uit je comfort zone

Om gewenste veranderingen in jezelf te kunnen verwezenlijken, zul je je grenzen moet durven verleggen en stappen ondernemen die in eerste instantie beangstigend en onhaalbaar lijken.

Neem dus eens de tijd om goed na te denken over in welke situaties je onzeker bent en zoek deze situaties juist op. Met andere woorden, probeer zoveel mogelijk uit je comfort zone te stappen. Maak de stappen alleen niet te groot want als het je niet lukt zal je zelfvertrouwen alleen maar slechter worden.

Voorbeeld: als jij het heel spannend vindt om voor een grote groep te staan, ga dan niet direct een presentatie geven voor een man of 50. Deze lat is veel te hoog. Probeer in plaats daarvan eens tijdens een verjaardag een toost uit te brengen. Ook nog spannend maar wel te overzien.

Het effect van iets doen wat buiten je comfort zone ligt is enorm. Je gaat inzien dat veel dingen waar je je druk om maakt eigenlijk helemaal niet zo spannend zijn als je dacht.

Daarbij komt dat je ontdekt dat je veel meer kan dan je jezelf credits voor had gegeven. Enorm goed voor je zelfvertrouwen en daarmee dus je zelfbeeld.

Tip 3: Weet dat het een proces is

Een beter zelfbeeld krijg je echt niet van de ene op de andere dag. Dit is een proces dat veelal onbewust plaats vindt en aardig wat tijd kost.

Je zal er in begin niet direct de vinger op kunnen leggen wat nou de verandering is maar geloof mij, na een tijdje word je er bewust van dat je bepaalde dingen niet meer zo spannend vindt, dat je assertiever bent geworden en veel beter je grenzen durft aan te geven.

Tip 4: Is het een gevoel van nu of van vroeger?

De hele dag door ervaren wij emoties die eigenlijk niet van nu zijn maar van vroeger. In bepaalde situaties zal er een oud stuk getriggerd worden inclusief bijbehorende emoties.

Wanneer je merkt dat je stress ervaart of angstig bent, vraag jezelf dan af of het mogelijk is dat het gevoel dat je ervaart hoort bij iets uit het verleden wat je projecteert op het heden.

In de meeste gevallen is dat namelijk het geval en wanneer je dat inziet gaan de scherpe kantjes ervan af. Het wil niet zeggen dat het geven van een presentatie in een keer niet meer spannend is maar het helpt je de realiteit te zien in plaats van dat je verzuipt in de angst die je voelt.

Tip 5: Check hoe waar jouw zelfbeeld is

Durf eens vraagtekens te zetten bij alle dingen die je denkt over jezelf. Zo heb ik altijd gedacht dat ik een muurbloempje was. Zo heb ik me dus ook altijd gedragen. Tot het moment dat ik dit beeld van mezelf in twijfel durfde te trekken.

Misschien was ik wel veel extraverter dan ik dacht en was het muurbloempje alleen maar een vermomming? Een vermomming die vroeger mogelijk diende maar nu niet meer. Sinds ik voor mezelf dit deurtje op een kier heb gezet ervaar ik steeds meer ruimte om inderdaad de extraverte Bregtje naar voren te laten komen. Hoe spannend dat soms ook is.

Tip 6: Leer wat jij als persoon nodig hebt

Voor een positiever zelfbeeld is het heel belangrijk dat jij leert zorgen voor jezelf. Dit betekent onderzoeken wat jij als persoon nodig hebt en hier vervolgens naar gaan handelen.

Zo heb ik als HSP'er veel rust nodig om op te laden. Hier ben ik jarenlang aan voorbij gegaan. Ik zorgde altijd goed voor anderen maar voor mezelf zorgen kon ik niet.

Pas toen ik grenzen ging stellen en ging opkomen voor wat ik nodig had, ging mijn zelfbeeld met sprongen vooruit.

Dus ga kijken waar jij energie van krijgt en zorg ervoor dat je dat op dagelijkse basis doet. Gun het jezelf om te pakken wat je nodig hebt. Je wordt er echt een leuker mens van!

Kleine aanvulling, voor jezelf zorgen is leren om grenzen te stellen. Dat is voor veel mensen nog wel een dingetje. Vooral omdat je in het begin wat weerstand kunt verwachten van de mensen om je heen en omdat je je enorm schuldig kan gaan voelen wanneer je kiest voor jezelf.

Wanneer dit het geval is, onthoud dan goed dat je juist heel erg goed bezig bent als je je schuldig voelt. Geef jezelf dan maar een flink compliment!

nicole
Door

nicole

op 04 Nov 2019

Ik word wel altijd een beetje moe van uitspraken als dat de wereld achter je comfort zone ligt...

Linne
Door

Linne

op 03 Nov 2019

Ik houd mij er heel erg mee bezig en praat dan ook veel over zelfliefde, zelfbeeld etc. etc. Je hebt het mooi verwoord!

Amina
Door

Amina

op 02 Nov 2019

Mooi artikel weer! Dat voor jezelf kiezen en grenzen aangeven is zo belangrijk. Nee durven zeggen. En ook: als je je rot voelt nadat je iemand gezien hebt en dat gebeurt iets te vaak...dan past diegene waarschijnlijk qua liefde/vriendschap niet bij jou. Niet door blijven ploeteren en proberen. Gewoon lekker mensen om je heen verzamelen waarbij je je goed voelt.

Karin
Door

Karin

op 02 Nov 2019

grenzen stellen is zo belangrijk, maar zo moeilijk!

Sherry
Door

Sherry

op 02 Nov 2019

Wat een goede tips voor meer zelfvertrouwen en een beter zelfbeeld. Ik weet wel dat je een negatieve ervaring hebt als je een lage zelfbeeld/vertrouwen hebt.

Wanda
Door

Wanda

op 02 Nov 2019

Ik merk wel dat mijn zelfbeeld door de jaren heen heel erg is veranderd en dat ik daardoor ook beter in mijn vel ben gaan zitten en dingen beter kan relativeren, dus ja het is zeker wel een proces waar je door heen gaat.

Alexandra
Door

Alexandra

op 02 Nov 2019

Werken aan je zelfbeeld is een lang proces, je gaat met kleine stappen vooruit. Je grenzen kennen en kunnen aangeven is daarin essentieel.

Georgina Lifestyle
Door

Georgina Lifestyle

op 01 Nov 2019

Interessante blog. Zelfbeeld... naar mijn mening is het belangrijk dat je jezelf blijft en positief bent. Een negatief zelfbeeld is zo vervelend voor de personen zelf. Het is niet nodig. Wees gelukkig met jezelf. Verlangen naar meer mag altijd, maar het is nou eenmaal zo dat niet alles haalbaar is. Het is natuurlijk wel mooi dat je ernaar kan streven je doelen te behalen.

Reactie plaatsen