Wat is piekeren nou eigenlijk? Een duidelijke uitleg

Leestijd: 15 minuten

Uit onderzoek (Universiteit Leiden, 2007) is gebleken dat 98% van de Nederlanders minimaal één keer per week piekert. Vrouwen schijnen dit echter veel meer te doen dan mannen. Twee keer zoveel om precies te zijn.

Dit komt doordat vrouwen over het algemeen meer perfectionistisch zijn en meer behoefte hebben aan zekerheid. Het gepieker van vrouwen gaat meestal over hun relatie of over hun gezin. Mannen piekeren meestal over hun werk.

Geen tijd om nu het hele artikel te lezen? Download dan hier het artikel als e-boek en lees het op een later moment.

Inhoudsopgave

• Wat is piekeren nou eigenlijk?
• Hoe verschilt piekeren van 'normaal' denken?
• De negatieve effecten van piekeren
• Gepieker wordt gevoed door emoties
• Wat stimuleert piekeren juist?
• Van je piekeren af met deze 11 tips
• Artikel GRATIS als e-boek ontvangen?
• Bronvermelding
• 
  

  

  Iedereen doet het maar wat is piekeren nou eigenlijk?

  Piekeren is een mentaal proces, waarbij je in gedachten steeds opnieuw bepaalde zaken overdenkt. Het kan hier gaan over ervaringen in het verleden of toekomstige verwachtingen die je erg aangrijpen of waar je je zorgen over maakt.
  
  Je hoopt dat je door het piekeren meer orde aan kan brengen in je gedachten en zo tot een mogelijke oplossing kunt komen. Deze oplossing moet je helpen een rustiger gevoel te geven want wanneer je ergens over piekert voel je je meestal erg onrustig.
  

  Waar kan men over piekeren?

  Piekeren kan gaan over de meest uiteenlopende zaken. Mogelijk ben je erg aan het twijfelen over je relatie en kun je er maar niet uitkomen wat de beste keuze is: gaan of blijven. In je hoofd kun je dan de vele voors en tegens tegen elkaar gaan afstrepen en in je hoofd jullie hele relatie de revue laten passeren. Ook dit is piekeren.
  
  Of je maakt je zorgen over je toekomst of over wat je allemaal nog moet doen. Of misschien heeft je schoonmoeder een bepaalde opmerking gemaakt die jou heeft geraakt en blijf je hier nog erg in hangen. Zou het echt zo zijn dat ze het zo bedoeld heeft? Of bedoelde ze eigenlijk wat anders? Doordat je zo in je hoofd bepaalde zaken blijft herkauwen, eindig je in gepieker.
  

  De één is meer vatbaar

  Lang niet iedereen piekert evenveel. Je hebt mensen die gemakkelijk dingen los kunnen laten en hierdoor niet lang bij een bepaalde gebeurtenis zullen stilstaan. Wanneer je meer de levenshouding hebt van ‘het komt zoals het komt’ zal je minder de neiging hebben om te blijven hangen in piekeren.
  
  Ben je echter iemand die zich veel aantrekt, hecht je veel waarde aan stabiliteit en vind je het fijn als alles in harmonie verloopt? Dan is de kans een stuk groter dat je gaat piekeren over de dingen die je gedurende de dag meemaakt.
  
  "Echte piekeraars denken niet: 'hup, dat komt wel goed.' Mensen die snel piekeren blijven hangen in negatieve gedachten en gevoelens, vooral wanneer ze gestrest zijn." Aldus Caroline Schlinkert die in 2018 onderzoek deed naar de gevolgen van piekeren.
  

  Hoe verschilt piekeren van 'normaal' denken?

  Wat is piekeren nu precies en hoe verschilt het van 'normaal' denken? Het hoeft namelijk helemaal niet problematisch te zijn om bepaalde dingen goed te overdenken.
  
  Vaak is dit juist erg verstandig voordat je tot actie over gaat. Het wordt echter wel vervelend als de gedachten je dusdanig overnemen dat je niet meer tot rust kunt komen.
  
  Piekeren kenmerkt zich door een kern van overmatig, rusteloos overdenken van bepaalde gedachten, zonder dat er een duidelijke uitkomst uit volgt. Het gedachteproces blijft eigenlijk in een rondje doorlopen, alsof alle gedachten in een cirkel staan opgesteld, zonder dat het je daadwerkelijk iets oplevert.
  
  Alle inspanning is eigenlijk tevergeefs en dit kan erg vermoeiend zijn. Je blijft maar nadenken en tot dezelfde conclusies komen, zonder dat hier effectief iets mee gedaan kan worden.
  
  
  

  De negatieve effecten van piekeren 

  Dat piekeren niets oplevert weten we ondertussen wel. Ook weten we dat we er vanaf willen. Maar waarom is dat nou eigenlijk precies?
  
  Piekeren vindt niet alleen plaats in je hoofd maar heeft ook invloed op het functioneren van je lichaam. De oorzaak hiervan is dat piekeraars onder stress eerder geneigd zijn hun lichamelijke signalen en behoeftes niet adequaat waar te nemen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Caroline Schlinkert.
  
  Piekeren doet dus iets met ons wat we niet prettig vinden. Hieronder op een rijtje wat dit precies is dat piekeren zo onprettig maakt:
  • Je zit volledig in je hoofd en kunt niet meer in het nu zijn. Je bent er dus niet echt.
  • Je ervaart veel stress omdat je steeds maar geen oplossing vindt. Dit is op lange termijn erg ongezond.
  • Je pijnigt jezelf constant omdat je in die nare emotie blijft hangen die gekoppeld is aan je piekerverhaal.
  • Je krijgt slaapgebrek omdat je doordat piekeren maar niet in slaap kunt vallen.
  • Je wordt rete chagrijnig en dus geen leuk mens om in de buurt te hebben (met alle gevolgen van dien).
• 
  Bovenstaande punten zal iedereen ervaren wanneer ze teveel piekeren. Maar de ECHTE piekeraars onder zijn volgens Caroline Schlinkert mogelijk zelfs vatbaarder voor burn-out, verhoogde bloeddruk of lichamelijke pijn.
  

  Gepieker wordt gevoed door emoties

  Piekeren is vaak een gevolg van een emotie die is aangeraakt en waar je in zekere mate niet direct mee geconfronteerd wilt worden. Door dan in gepieker te schieten, geeft dit je een gevoel dat je controle kunt uitoefenen op de situatie.
  
  Door er veel aan te denken en serieus aandacht aan te besteden, zal dit de situatie wel beter maken. Je voorkomt hiermee vaak om daadwerkelijk te voelen wat het gebeuren met je doet. Je blijft in het hoofd rondjes draaien, zodat het gevoel waar het om draait genegeerd kan worden.
  
  Gedreven ga je de strijd aan, om vooral niet gehoor te geven aan wat je gevoel je wil vertellen. Het kost je echter veel tijd en energie om dit vol te houden, waardoor je uiteindelijk niet anders kunt dan alsnog te in contact te komen met je gevoel. En hierin zit vaak gelijk de oplossing.
  
  Of je nu angst, verdriet of boosheid probeert te doven, uiteindelijk brengt het gepieker een bevestiging hiervan, doordat je moe en lusteloos wordt van het eindeloos denken. Door de emoties toe te laten, voeden ze niet langer meer de noodzaak om te blijven piekeren.
  

  Wat stimuleert piekeren juist?

  Als je van piekeren af wilt komen is het ook handig om te weten wat er juist voor zorgt dat je gaat piekeren. Hieronder op een rijtje de dingen die zorgen voor extra piekerstimulans:
  

  Vluchten

  Als je je gevoelens uit weg gaat zijn mensen geneigd om in hun hoofd te vluchten. Zolang je veilig in je hoofd zit hoef je dus niets te voelen. Een handige truc maar geen duurzame oplossing helaas.
  

  Onzekerheid

  Mensen die onzeker zijn zitten ook veel meer in hun hoofd dan mensen met meer zelfvertrouwen. De onzekere mensen onder ons proberen een situatie onder controle te houden met hun gedachten.
  

  Piekeren zou iets oplossen

  Sommige mensen zijn er van overtuigd dat piekeren iets oplost. Waarschijnlijk zijn zij opgegroeid met ouders die veel met hun hoofd deden en weinig op hun gevoel.
  

  Een eigenaardige hobby

  Er zijn ook mensen die van piekeren hun hobby hebben gemaakt. Ze doen het gewoon heel veel en het is een gewoonte geworden. Een gewoonte die nodig doorbroken moet worden dus!
  

  Je gemoedstoestand

  Wanneer je een rothumeur hebt ben je ook geneigd om veel eerder te gaan piekeren dan normaal. Ben je veel aan het piekeren? Vraag jezelf dus eens hoe het ervoor staat met je gemoedstoestand en waar deze door veroorzaakt wordt.
  
  Dit kan ook iets heel kleins zijn, iets wat je in de krant gelezen hebt bijvoorbeeld. Wanneer je weet dat het hierdoor is veroorzaakt kan je er vaak ook snel weer uit stappen
  
  
  

  Van je piekeren af met deze 11 tips

  DE oplossing om van je piekeren af te komen is dus om aan de slag te gaan met je emoties. Maar dat kan soms nog een flinke klus zijn. Zelfs als je weet welke emotie jouw piekeren nou eigenlijk triggert, dan ben je deze emotie vaak nog lang niet de baas.
  
  Vaak ligt de oorsprong van de emotie ergens in je jeugd en wordt deze in het nu getriggerd door bepaalde situaties. Je moet dan dus diep graven voordat je de échte angel eruit hebt gehaald.
  
  Tot die angel eruit is, is het dus handig dat je een aantal instant oplossingen hebt die je in het moment helpen van je piekeren af te komen. Want linksom of rechtsom, piekeren is een tijdsbesteding die veel energie kost en maar weinig oplevert.
  
  Onderstaande tips gaan je hier zeker bij helpen.
  

  Tip 1: Accepteer dat je aan het piekeren bent

  Wanneer je aan het piekeren bent is het de eerste belangrijke stap dat je accepteert dat je dit doet. Er tegen vechten heeft namelijk echt geen zin. Probeer maar eens niet aan die paarse olifant te denken. Wat doe je dan namelijk? Dan denk je JUIST aan die paarse olifant.
  
  Stop dus met gefrustreerd en geïrriteerd zijn en accepteer de gedachten die er zijn. Dat scheelt al aardig wat energie. Mooie bijkomstigheid is dat het piekeren dan vaak eerder stopt en je vanzelf in slaap valt.
  

  Tip 2: Wees je bewust van wat piekeren doet

  Sta stil bij wat piekeren met je doet en besef je heel goed dat het piekeren niks oplost maar juist het probleem groter maakt. Je raakt alleen maar meer gefrustreerd en gestrest als je ontdekt dat er iedere keer, welke route je ook neemt in je hoofd, niet tot een oplossing komt.
  
  Benoem vervolgens voor jezelf wat het probleem nou eigenlijk is en zie in dat er niet direct een oplossing is of dat je geen controle hebt over de situatie. De enige controle die je hebt in het moment is dat je de keuze maakt om de controle los te laten.
  

  Tip 3: Ga in gesprek met je innerlijke stemmen

  Het klinkt een beetje gek maar om de aard van het gepieker verder te onderzoeken kun je in gesprek gaan met stemmetjes die je hebt in je hoofd. Iedereen heeft deze stemmen dus denk niet dat je schizofreen bent.
  
  De stemmen in je hoofd zijn eigenlijk stemmen van je ouders of andere belangrijke personen in jouw omgeving toen je opgroeide. Een andere stem kan zijn van je innerlijke kind. Het deel in jou dat niet volwassen is geworden en nog de behoeftes heeft van een klein kind.
  
  Wanneer je in gesprek gaat met deze stemmen kun je vragen stellen als:
  • Waar ben je nou echt bang voor?
  • Wat is het ergste dat kan gebeuren?
  • Waarom moet het per sé aan die criteria voldoen?
  • Waarom leg je de lat zo hoog?
  • Is het dit allemaal echt waard?
    
    Wanneer je in gesprek gaat met deze stemmen en het serieus neemt is de kans groot dat je de stemmen gerust weet te stellen. En daarmee jezelf natuurlijk.
    
    Tip 4: Hoe doet een niet piekeraar het?
    
    Mensen die weinig piekeren luisteren over het algemeen meer naar hun gevoel dan naar hun hoofd. Daarnaast weten zij van te voren een situatie op een positieve manier te visualiseren.
    
    Veel mensen vinden dit onzin maar het is wetenschappelijk bewezen dat het werkt. Topsporters doen het ook. Het is echt een helpende kracht. Het is dus de kunst om niet mee te gaan met je negatieve gedachten en positiever in het leven te staan.
    
    Wat hierbij kan helpen is om op te schrijven wat er allemaal goed gaat in je leven en wat je allemaal al bereikt hebt. Count your blessings!
    
    Tip 5: Kader je piekertijd
    
    Wanneer je hele dagen én nachten aan het piekeren bent dan gaat het je niet lukken om radicaal met piekeren te stoppen. Wel kan het dan helpend zijn op piekerafspraken te maken met jezelf. Met andere woorden, spreek met jezelf af dat je een bepaalde tijd per dag mag piekeren.
    
    Ga niet langer dan een half uur achter elkaar aan het piekeren, dan kan je al flink somber worden. Als je een half uur te weinig vindt, pak dat twee keer per dag een half uur en probeer er dan een soort van piekerfeestje van te maken.
    
    Lekkere kop thee erbij en een reep chocola bijvoorbeeld. Er een soort van leuk ritueel van maken kan je ook helpen er op een luchtige manier naar te kijken.
    
    Tip 6:  Neem een beslissing
    
    Ga niet mee in het gepieker, neem een besluit en laat het vervolgens los. Welk scenario je ook bedenkt, het zal nooit zo gaan als jij bedacht hebt. Al dat piekeren en het bedenken van die 38 scenario’s voegt dus echt helemaal NIKS toe. Dat wetende, waarom zou je het in godsnaam nog doen, dat gepieker?
    
    Kies ervoor om het ene te doen en accepteer de gevolgen. Je houdt zo zeeën van tijd over die je kunt besteden aan andere dingen of het verbeteren van de gevolgen van je keuze. Dat klinkt misschien simpeler dan het is, maar op deze manier maak je het wel zo eenvoudig als mogelijk voor jezelf.
    
    Tip 7: Schrijf het op
    
    Het kan ontzettend helpen om je gedachten op papier te zetten. Dit hoeven geen perfecte zinnen te zijn, schrijf desnoods in steekwoorden op wat je bezig houdt. Schrijven helpt je enorm om gedachten te ordenen.
    
    Als je al die steekwoorden voor je ziet kun je hoogstwaarschijnlijk verbanden zien en oorzaak en gevolg makkelijk uiteen zetten. Wanneer je het probleem voldoende in kaart hebt gebracht, inclusief oorzaak en gevolg, is het tijd om oplossingen op te gaan schrijven.
    
    Dit mag overigens lekker out of the box, het hoeft niet echt een oplossing te zijn. Dit out of the box denken helpt namelijk je creatieve brein aan het werk te zetten. Grote kans dat er een oplossing komt die je voorheen niet voorzien had.
    
    Tip 8: Zoek afleiding
    
    Piekeren doe je meestal als je al in een negatieve modus zit. Gevolg is dat je jezelf steeds verder de afgrond in denkt. Zorg er dus voor dat je afleiding gaat zoeken.
    
    Bel iemand op, ga lekker sporten of ga koffie drinken bij de buurvrouw. Uit onderzoek is gebleken dat je na 8 minuten afleiding al minder negatief bent dan eerder en je de negatieve denkspiraal hebt doorbroken.
    
    Wat ook heel goed helpt is om iets te gaan doen met je handen. Als je aan het schilderen, tekenen of aan het kleien bent, zijn je hersenen druk met iets moois creëren waardoor er geen ruimte is in je hoofd om aan iets anders te denken.
    
    Puzzelen of een spelletje doen op je telefoon geeft trouwens hetzelfde effect.
    
    Tip 9: Leer te accepteren wat je niet kan veranderen
    
    "Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien" - Franciscus van Assisi
    
    Dit zijn zeer wijze woorden en de tweede zin is van toepassing als je een flinke piekeraar bent. Je kan je druk blijven maken over waarom die collega die promotie heeft gekregen en jij niet, waarom jou vriendin al zwanger is en het bij jou zolang duurt en waarom je kerel het nodig vond om het veel te gezellig te hebben met de buurvrouw.
    
    Allemaal situaties die je niet kan veranderen. Het is wat het is. Probeer het dus te accepteren, erover piekeren voegt in ieder geval niks meer toe.
    
    Tip 10: Luister naar je intuïtie
    
    Er zijn heel veel mensen die niet situatie niet accepteren zoals deze is en daar vervolgens over piekeren. Ze zijn bijvoorbeeld niet blij met hun gewicht of hun baan. Of ze willen niet toegeven dat ze hun relatie al een tijdje over is. Wanneer je dit niet accepteert ga je de situatie constant rationaliseren en daar kan je flink druk mee zijn.
    
    Hun intuïtie weet daarentegen precies hoe de vork in de steel zit dus als de daar op durven vertrouwen wordt het leven een stuk overzichtelijker. Dat je vervolgens echt knopen door moet hakken is echter een ander verhaal….
    
    Tip 11: Richt je aandacht op het nu
    
    Je kan alleen in het nu zijn door in je lichaam te zijn. Door te voelen dus. Wanneer je in je lichaam bent kun je in principe niet in je hoofd zijn. Dit is dus DE perfecte manier om je gedachten te stoppen dus.
    
    Wanneer jij bijvoorbeeld in je bed in het rondjes aan het piekeren bent dan is het slim om te focussen op je ademhaling. Als je je op je ademhaling focust dan ben je in je lijf en instant uit je hoofd.
    
    Je kan ook een body scan doen. Dan verleg je je aandacht van je voeten, naar je enkels, naar je kuiten en zo verder naar boven.
    
    GRATIS e-boek ontvangen?
    Wil je dit artikel ontvangen als pdf zodat je alles nog eens rustig terug kunt lezen? Klik dan even hier.
    
    Bronvermelding
  • Artikel NU.nl: Te veel piekeren nadelig voor je lichaam: 'Kans op hoge bloeddruk en rugpijn'
  • Artikel Vrije Universiteit van Amsterdam: Piekeren is ongezond voor je lichaam
  • Artikel Tijdschriftgedragstherapie.nl 
• 
  

  Meer lezen?

  Weet je nog niet voldoende over wat piekeren is? Lees dan gerust verder in onderstaande artikelen voor meer informatie en tips.
  
  Hoe kun je piekeren stoppen? Change your mind
  
  Hoe krijg ik meer rust in mijn hoofd?
  
  Negatieve gedachten zijn je grootste vijand
  
  Hoe kom je uit een negatieve spiraal? Deze tips helpen