Het stellen van grenzen kan erg moeilijk zijn. Dit geldt vooral voor de gevoelige mensen onder ons. Het stellen van een grens gaat namelijk gepaard met schuldgevoel. Op het moment dat jij een grens aangeeft betekent dit dat je ‘nee’ zegt tegen de ander.
Je doet dus niet wat een ander van jou verlangt of van jou nodig heeft. Dit geeft jou het gevoel dat je het niet goed doet. En dat is een rotgevoel. Wanneer je dit gevoel niet kunt verdragen zal je uiteindelijk toch doen wat de ander van je vraagt.
Als je deze keuze maakt verdwijnt je schuldgevoel maar in plaats daarvan loop je leeg omdat je iets doet wat je eigenlijk niet wilt. En als extra bonus heb je ook nog eens de balen van jezelf omdat je wéér niet hebt gekozen voor jezelf.
Wanneer je over je grenzen laat gaan
De grenzen die je hebt kun je voelen. Wanneer iemand of jijzelf jouw grens aanraakt of overschrijdt, geeft jouw lichaam een signaal af. Zie het maar een beetje als schrikdraad. Zodra je schrikdraad aanraakt krijg je een schok.
Als de grens zachtjes wordt aangeraakt of voor de eerste keer, zal het signaal dat jouw lichaam geeft nog niet zo sterk zijn. Maar hoe harder of hoe vaker dit gebeurt, hoe heftiger de signalen worden.
Als jij ondanks de steeds heftiger wordende signalen niet op je strepen gaat, dwingt jouw lichaam je op een gegeven moment om te gaan kiezen voor jezelf. Het resultaat is iets wat tegenwoordig veel voorkomt. Een burn-out. Je bent opgebrand doordat je langere tijd geen respect hebt gehad voor je eigen grenzen.
Simpel maar toch heel moeilijk
Eigenlijk is het heel simpel. Als jij je ontspannen en veilig voelt is dat het teken dat je je eigen grenzen in ere houdt. Op het moment dat jouw grenzen overschreden worden, slaat jouw lichaam alarm en ben je een stuk minder relaxed.
En toch, hoe simpel het ook lijkt, er zijn miljoenen mensen die geen grenzen kunnen stellen. Ik vind het zelf overigens ook nog wel een klusje als ik heel eerlijk ben. Voor een ander zorgen ben ik een ster in maar om te zorgen dat ik daarin niet voorbij ga aan mezelf is andere koek.
Hoe leer je je grenzen herkennen?
Veel mensen zijn zich niet voldoende bewust van hun eigen grenzen. Dit is best bijzonder omdat je lichaam en je emoties de hele dag door seintjes aan het geven zijn over wat goed is voor jou en wat niet.
Maar als je teveel in je hoofd zit in plaats van in je lijf, dan merk je deze signalen dus niet op. Of je merkt ze wel op maar negeert ze door druk (stress) van buitenaf.
Ons voelen is altijd vele malen sneller dan ons denken.
Wat je met je hoofd bedenkt weet je lichaam allang. Om je hoofd te laten begrijpen wat je lichaam aangeeft, is het dus van groot belang dat je de versnelling een tandje lager zet.
Wanneer jij voldoende rust pakt en je in deze momenten geregeld afvraagt wat je nou eigenlijk voelt, zul je zien dat je de signalen die je lichaam geeft veel sneller oppakt.
De signalen die je lichaam geeft
Er zijn duidelijke signalen die je direct opmerkt. Waarschijnlijk zelfs al zonder te vertragen. Dit zijn op lichamelijk niveau bijvoorbeeld chronische vermoeidheid, rug- en nek klachten en hoofdpijn. Op emotioneel niveau kun je hier denken aan het hebben van een heel kort lontje of dat je om de haverklap in tranen uitbarst.
Het is echter de kunst om te leren de subtielere signalen op te pikken die je lichaam afgeeft. Als je dit kunt en hier naar handelt is het voor het lichaam namelijk niet meer nodig om de duidelijke signalen af te geven. Dat scheelt echt de helft.
Voorbeelden van subtielere signalen zijn een knoop in je buik of een hoge ademhaling hebben (fysiek niveau), vergeetachtig worden of verminderde concentratie (mentaal niveau) en snel geïrriteerd zijn of je vlak voelen (emotioneel niveau).
Hoe reageer jij wanneer je grenzen in het geding komen?
Naast dat het belangrijk is om de signalen te herkennen, is het ook goed om inzicht te krijgen in hoe jij reageert wanneer een grens in het geding komt. Ga je vechten, vlucht je liever of bevries je?
Hoe jij reageert in een bepaalde situatie zit diep van binnen verankert door hoe jij bent opgevoed en opgegroeid. Dit is overigens wat het is en hier zit geen goed of fout aan. Iedereen heeft een overlevingsmechanisme en dat is maar goed ook.
Wanneer een grens in het geding komt zal jouw overlevingsmechanisme getriggerd worden en zal jij vanuit dit ‘kind stuk’ reageren.
Iedere situatie is anders
Per situatie kan het verschillen hoe jij reageert. Dit is afhankelijk van wie er tegenover je staat.
Zo kan het zijn dat je bevriest (dichtslaat) wanneer je een krachtig persoon tegen jouw grenzen aanschurkt. Terwijl je in een andere situatie de persoon in kwestie gaat ontwijken (vluchten). In weer een andere situatie kan het zijn dat je vol de strijd aan gaat (vechten) en op deze manier jouw grens probeert te bewaken.
Wat je ook doet, wanneer je in je oude overlevingsmechanisme schiet kun je de situatie niet meer op een afstandje bekijken. Je emoties hebben de overhand en dan is het onmogelijk om te doen wat goed is voor jou.
Maak de keuze om eruit te stappen
Wanneer jij je grens wilt bewaken is het dus belangrijk dat je inzicht krijgt in wat er op dat moment gebeurt en het gaat herkennen. Na wat oefening zal je merken dat je denkt ‘hé, ik bevries weer’. Vervolgens heb je de keuze om eruit te stappen en op een volwassen manier het gesprek aan te gaan.
Wanneer je de signalen van je lichaam beter kunt voelen en doorhebt wanneer een grens van jou in het geding is, kun je gaan oefenen met het aangeven van jouw grenzen op een volwassen manier.
Dit kan in het begin best lastig zijn dus maak het jezelf niet te moeilijk. Begin met een simpele situatie en wanneer je merkt dat dit goed gaat neem je een situatie die wat meer moed vraagt.
Zo hou je je grens overeind
Het kan natuurlijk zijn dat de persoon tegenover je niet direct op de gewenste manier reageert. In het begin wanneer je grenzen gaat stellen zijn de mensen in jouw omgeving dit niet gewend. Zij zijn het gewend dat jij ‘ja’ zegt tegen hen in plaats van tegen jezelf.
Reken er daarom op dat je weerstand gaat krijgen en het verleidelijk wordt om in je verdedigingsmechanisme te schieten. Probeer vooral uit je emoties te blijven en op een rustige manier te reageren.
De volgende vier stappen kun je hanteren om jouw grenzen te bewaken
Stap 1
Wanneer iemand jouw grens niet respecteert kun je simpelweg aangeven dat hij of zij over jouw grens gaat. Met andere woorden, geef aan wat je niet prettig vindt in betreffende situatie en wat voor gevoel het jou geeft. In een werksituatie is deze opmerking vaak wel voldoende.
Stap 2
Als je dit echter tegen je partner zegt (of iemand anders die dichtbij je staat) zou het goed kunnen zijn dat dit niet voldoende is. Je kan dan de boodschap herhalen en hierbij aangeven dat je het prettig zou vinden als hij of zij jouw grens respecteert.
Let op: benoem wat je niet prettig vindt in het gedrag van de ander. Speel het niet op de man en keur hem of haar niet af als persoon.
Stap 3
Als dit nog niet helpt geef je aan wat de consequentie is wanneer de persoon in kwestie jouw grens niet respecteert. Je kunt bijvoorbeeld aangeven dat je dan het gesprek beëindigd en naar een andere ruimte gaat.
Stap 4
Heeft dit nog geen effect? Houd je dan aan de consequentie die je genoemd hebt. Dit laatste kan best moeilijk zijn omdat je je naar alle waarschijnlijkheid schuldig gaat voelen en je gaat twijfelen aan jezelf. ‘
‘Ben ik nou niet moeilijk aan het doen?’
‘Had ik nou echt niet even kunnen helpen?’
‘Als ik niet help komt hij of zij in de problemen.’
Wanneer dit gebeurt bedenk je dan goed dat het innemen van je eigen ruimte en het aangeven van grenzen gepaard gaat met een hoop weerstand van de buitenwereld en een berg schuldgevoel voor jou.
Schuldgevoel is dus juist een goed teken. HET teken dat jij voor jezelf zorgt. Probeer het dus te verduren. Zonder schuldgevoel geen eigen ruimte!
