Leestijd: ongeveer 10 minuten
In de dagelijkse spreektaal worden termen als eetstoornissen, eetproblemen of gewichtsproblemen door elkaar gebruikt. Onterecht wel te verstaan. Een eetprobleem is uiteraard een serieus probleem, maar de klachten zijn milder. Daarnaast voldoen de bijbehorende klachten niet aan de officiële diagnostische criteria van een eetstoornis.
De gevolgen die worden ervaren bij eetproblemen zijn absoluut hinderlijk en beperkend, zowel psychisch als op sociaal vlak. Maar het grote verschil is dat het je leven nog niet volledig overhoop gooit. De lichamelijke gevolgen kunnen wel gevaarlijk zijn, zeker bij obesitas.
Het is niet helemaal duidelijk hoe eetproblemen ontstaan. Wel is bekend dat er omstandigheden kunnen optreden die het risico hierop vergroten.
Eetproblemen beginnen vaak in de jeugdperiode. Je voelt je iets te zwaar en wil simpelweg gezond gaan eten. Erfelijkheid en invloeden uit je omgeving kunnen hierbij een rol spelen.
Je voelt je onzeker en vaak denk je dat je te dik of zelfs lelijk bent. Je wilt gezien worden door anderen. Je wilt ergens bij horen. Je gaat extra letten op je gewicht, zeker wanneer ouders het overgewicht benadrukken.
Daarnaast spelen Social Media tegenwoordig een grote rol in de beeldvorming bij jongeren. Het lijkt namelijk alsof een slank lichaam de enige manier is om mooi te zijn.
Op tv en in tijdschriften zie je beelden die maar al te vaak bewerkt zijn, om te komen tot zogenaamde perfectie. Als deze irrealiteit continu wordt voorgeschoteld, dan wordt de werkelijkheid een vertekend beeld.
Meestal starten eetproblemen heel onschuldig. Maar naarmate de tijd vordert, wordt het gedrag dwangmatig. Er ontstaan eetbuien, die worden gecompenseerd door overgeven.
Of de porties op het bord worden steeds kleiner. Na een tijd krijgt dit dwangmatige gedrag resultaat, je verliest gewicht. En juist het verliezen van gewicht geeft een nieuwe kik. De cirkel lijkt rond.
We kennen een aantal verschillende soorten eetproblemen. Sommige verschijnselen zijn daarom afhankelijk van het soort probleem. Hier volgen een aantal algemene tekenen:
Ja, eetproblemen dienen echt wel serieus genomen te worden. Het heeft tijd gekost om zich te ontwikkelen. Op eigen kracht is het daarom erg moeilijk om er weer vanaf te komen. Daarnaast is de kans erg groot, wanneer je het probleem niet op tijd behandelt, dat het een stoornis wordt.
Zoek hulp en het liefst zo snel mogelijk. Nog voordat je probleem een stoornis wordt. Je kans op herstel is dan het grootst.
Je start met het maken van een afspraak bij je huisarts. Je bespreekt in alle vertrouwen hoe je je voelt, hoe je over jezelf denkt, over hoe je over je lichaam denkt, hoe vaak en hoeveel je eet en of je bent aangekomen of juist bent afgevallen. De huisarts zal een plan opstellen en hulp bieden zodat je op een passende manier kunt gaan herstellen.
Praat daarnaast ook met familie en vrienden die jou goed kennen en bij wie jij je vertrouwd voelt. Je staat er namelijk niet alleen voor en de hulp en liefde van anderen mag je toelaten. Je zult beseffen dat je lang niet de enige bent. Het zal opluchten om met lotgenoten te praten die begrijpen wat je doormaakt.
Vanaf het moment dat je in therapie gaat, start je met het aanleren van een gezond eetpatroon. Dat heeft prioriteit, zodat je lichaam aansterkt. Wanneer hierin vooruitgang wordt geboekt, zal de oorzaak worden aangepakt. Dit alles gebeurt op een manier die voor jou goed voelt en die bij jou past.
Waar eetproblemen onschuldig beginnen en je je vooral bezig houdt met (niet) eten, gaat eetstoornissen helemaal niet meer over eten. Het gaat niet meer over mooi willen zijn of aandacht trekken.
Het gaat nu over het wegduwen van nare gevoelens of herinneringen, waarbij angst, schaamte en het hebben van controle een grote rol spelen. Het gaat over heel veel tranen, uitputting, het overwinnen van een strijd en het snakken naar steun van lieve mensen om je heen.
Het algemene beeld dat de maatschappij heeft over eetstoornissen, is een beeld van een mager persoon dat vrijwel niets meer wil eten. Heb je daarentegen een normaal gewicht, dan lijkt er voor de buitenwereld niets aan de hand. Maar dat laatste is een grote en misschien wel gevaarlijke misvatting.
In Nederland lijden bijna twintig keer zoveel mensen aan een `onzichtbare` vorm van deze stoornis zoals Boulimia Nervosa, ten opzichte van de zichtbare varianten Anorexia Nervosa of Eetbuistoornis(BED).
Officieel wordt het gezien als een complexe en zorgelijke psychiatrische ziekte. Hierin worden de volgende type stoornissen onderscheiden:
Het algemene kenmerk bij al deze stoornissen is de enorme angst om zwaarlijvig te worden. Deze angst ontwikkelt zich dusdanig dat iemand volledig kan vastlopen. De gevolgen op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak zijn zeer ernstig.
Gespecialiseerde hulpverlening wordt hierbij ten alle tijden aangeraden. Aangezien het genezingsproces een lange tijd in beslag zal nemen.
Anorexia Nervosa, een stoornis waaraan zowel mannen als vrouwen kunnen lijden. Het heeft meestal te maken met een obsessieve angst om aan te komen in gewicht. Het niet willen of kunnen handhaven van een gewicht dat gezond is en een onrealistisch zelfbeeld zijn tevens oorzaken die Anorexia Nervosa bevorderen.
De porties voedsel worden door Anorexia patiënten tot het minimum begrensd, aangezien ze hun eigen lichaam continu zien als een lichaam met overgewicht. Ook wanneer ze feitelijk ondergewicht hebben.
De gezondheidseffecten van Anorexia Nervosa zijn zeer schadelijk. Er kan botverlies optreden, er kunnen hartproblemen ontstaan en onvruchtbaarheid is een vaak voorkomend probleem. Daarnaast zijn hersenbeschadigingen en multi-orgaan falen geen uitzonderingen, met het risico op overlijden tot gevolg.
Boulimia Nervosa, een stoornis die zich typeert door het krijgen van eetbuien, die vervolgens worden gecompenseerd door gedwongen braken of het gebruik van laxeermiddelen of diuretica. Zowel mannen als vrouwen die lijden aan Boulimia, kennen de angst voor gewichtstoename en zijn totaal ontevreden over hun eigen lichaam.
Boulimia en de bijbehorende eet- en spoelcyclus spelen zich vooral af in het geheim. Hierbij spelen gevoelens van schaamte een grote rol. Een gebrek aan controle ligt hieraan ten grondslag.
De lichamelijk gevolgen bij Boulimia zijn groot. Ernstige uitdroging, hartproblemen en gastro–intestinale problemen zijn veel voorkomend. Ziekenhuisopnames zijn hierbij veel voorkomend.
Binge Eating Disorder (BED), een stoornis waarbij tijdens eetbuien de beheersing over de inname van eten wordt verloren.In tegenstelling tot Boulimia Nervosa, waarbij een eetbui wordt gecompenseerd door een bepaald gedrag als vasten of overmatige lichaamsbeweging, vindt er nu geen compensatie plaats.
BED patiënten lijden daardoor aan zwaarlijvigheid en hebben tevens een verhoogd risico op de ontwikkeling van andere aandoeningen. Denk aan hart- en vaatziekten. Zowel mannen als vrouwen lijden aan deze stoornis en kampen met gevoelens van intense schaamte en schuld.
Niet Anderszins Omschreven (NAO) is van alle eetstoornissen de meest voorkomende. Dit type heeft namelijk de symptomen van een van de bovenstaande stoornissen, maar voldoet toch niet helemaal aan de criteria. Je kunt NAO herkennen aan:
Ondanks dat het niet altijd zichtbaar is, zijn er een aantal punten die duiden op een stoornis:
De gevolgen op persoonlijk vlak zijn onder te verdelen in drie groepen:
Met zekerheid kan gesteld worden dat het gaat om een ingewikkelde aandoening. Het is een stoornis die wordt beïnvloedt door een aantal factoren. Aangenomen wordt dat een combinatie van psychologische, biologische en of omgevingsfactoren kunnen bijdragen aan de progressie van de stoornis.
Voorbeelden van psychologische factoren zijn
Het hebben van een laag zelfbeeld en weinig zelfrespect.
Voorbeelden van biologische factoren zijn
Genetica, onregelmatige hormoonfuncties en voedingstekorten.
Voorbeelden van omgevingsfactoren
Een onstabiele gezinssituatie, beroepen die gewichtsverlies bevorderen, specifieke sporten waarbij een slank lichaam de prestaties bevordert. Denk hierbij onder andere aan ballet, gymnastiek en lange afstandsslopen. Daarnaast kunnen trauma`s als seksueel misbruik een rol spelen. Of druk vanuit een vriendengroep of collega`s.
Het herkennen en willen aanpakken van de stoornis is van cruciaal belang om een behandeling te kunnen starten. Er bestaan verschillende behandelingsniveaus, die variëren van extramurale steungroepen tot intramurale behandelingscentra.
De belangrijkste en grootste zorg bij de aanpak is de behandeling van eetgerelateerd gedrag. Er wordt gekeken naar voeding. Gewichtsherstel en stabiliteit zijn de uitgangspunten bij de begeleiding en integratie van een persoonlijk maaltijdplan.
De therapie die volgt bestaat uit verschillende onderdelen. Denk aan Psychotherapie, die vindt plaats zowel in groepsverband als individueel. Therapie is een belangrijk deel van de behandeling omdat hierin de mogelijkheid wordt geboden om te reageren op en te genezen van traumatische gebeurtenissen. Je leert om emoties tot uitdrukking te laten komen en om te communiceren, zodat gezonde relaties onderhouden kunnen worden.
Mogelijk worden er ook medicijnen ingezet als ondersteuning in het genezingsproces. Deze medicijnen kunnen een oplossing bieden bij angstsymptomen of stemmingswisselingen. Medicijnen kunnen daarnaast ook helpen bij het verminderen van eetbuien.
Uiteindelijk zullen tijdens een behandeling veel van de lichamelijke effecten zich herstellen. Zodra je voor jouw lichaam voldoende gaat eten, stopt met braken en laxeren. Je lichaam normaliseert zijn gewicht.
Botontkalking zal daarentegen van blijvende aard zijn. Net als maag en darm klachten die veroorzaakt zijn door langdurig gebruik van laxeermiddelen. De menstruatie zal na verloop van tijd wel weer terugkeren.
Hoe jong of oud je ook bent en welk type stoornis je ook hebt, als je er helemaal voor gaat om de oorzaak aan te pakken in plaats van de symptomen, dan is blijvend herstel mogelijk. Daar geloven professionals heilig in.
De juiste behandeling volgt jou en je zult zelfvertrouwen krijgen, leren omgaan met emoties, sociale vaardigheden ontwikkelen en positief gaan denken over lichaam en voeding.
En wees niet bang voor een terugval, soms moet je twee stappen vooruit zetten om weer eentje achteruit te zetten. Vallen en opstaan om uiteindelijk je doel te bereiken, dat is waar het om draait.
