Niemand wil het er over hebben maar iedereen heeft hem. Een schaduwkant. Toch hoort die schaduwkant net zoveel bij jou als de kant die je wel in het volle licht zet. Het zijn eigenlijk twee kanten van dezelfde medaille.
Meestal gaat het bij schaduwkanten over negatieve eigenschappen zoals agressie, egoïsme en bedrog. De meesten van ons drukken deze ‘duistere delen’ in onszelf (onbewust) weg uit een gevoel van bijvoorbeeld schaamte, schuld, vijandigheid, koppigheid, trots of superioriteit.
Met andere woorden, in de schaduw van jouw persoonlijkheid zit alles verstopt wat jij afkeurt aan jezelf. De eigenschappen die er vroeger niet mochten zijn of die je niet hielpen om te krijgen wat je wilde: liefde en aandacht.
De persoon die je niet wilt zijn maar wel degelijk bent
Volgens Carl Jung (Zwitsers psychiater) is de schaduwkant de persoon die je niet wilt zijn maar wel degelijk bent. Iedereen doet bewust én onbewust heel erg zijn best om zijn of haar minder mooie kanten verborgen te houden. Niet alleen voor de buitenwereld maar ook voor zichzelf.
In de schaduwkant zitten de overblijfselen uit de tijd dat we alleen bezig waren met overleven (overlevingsinstincten) en voorplanting (seksuele driften).
En hoe overleefden wij vroeger?
Inderdaad, door af en toe gedrag te vertonen wat in de ogen van deze tijd niet helemaal ok is. Zoals iemand eens flink op zijn neus slaan, de vrouw van je beste vriend te grijpen of het eten van iemand anders te stelen.
Toch is het om twee redenen heel belangrijk om jouw schaduwkant eens te onderzoeken.
1. Hetgeen je niet accepteert kost veel energie
Vergelijk het niet accepteren van de in jouw ogen negatieve eigenschappen in jezelf eens met het onder water houden van een bal. Het kost je heel veel energie om die bal onder water te houden en vroeg of laat moet je loslaten. En wat gebeurt er dan? Juist ja, de bal komt met volle kracht omhoog.
Zo werkt het dus ook met niet geaccepteerde woede, seksuele gevoelens en jaloezie. Hoe harder je probeert te negeren dat die gevoelens er zijn, hoe harder ze vroeg of laat naar boven komen.
Jouw verborgen eigenschappen zullen zich dus ooit ergens manifesteren. Jouw persoonlijke groei is namelijk gericht op authenticiteit en heelheid. Wat alleen mogelijk is als de schaduwkant er ook mag zijn. Schaduwkanten blijven je dus als een schaduw achtervolgen. Ook al verander je van baan of begin je een nieuwe relatie.
Ze roepen weerstand en oordelen op. Dit projecteren we vervolgens op de buitenwereld wat zorgt voor relatie- en communicatieproblemen.
2. Er liggen schatten verborgen
Zoals ik al eerder zei is er nog een reden om je schaduwkant eens te onderwerpen aan een grondig onderzoek. Dit is omdat er niet alleen driften en gevoelens verstopt zitten die er in jouw ogen niet mogen zijn, er liggen ook verborgen schatten verstopt die je nu als volwassene heel goed zou kunnen gebruiken.
De Jungiaanse psycholoog Inger van Lamoen beaamt dit: ‘In therapie kijk ik altijd of er iets is waar je afstand van hebt gedaan, maar wat je in het dagelijks leven juist goed kunt gebruiken.’
Hoe ontstaat je schaduwkant?
De schaduwkant wordt gevormd door twee invloeden van buitenaf: door afkeuring van de buitenwereld of doordat bepaalde positieve eigenschappen niet gezien werden toen je jong was.
1. Afkeuring
Als je opgroeit krijg je van de buitenwereld allemaal oordelen mee over wat ‘normaal’ is, wat er van je verwacht wordt en hoe je je moet gedragen om lief gevonden te worden. In de ogen van een klein kind (maar ook als ze groter worden) is dit de waarheid. Zo is het gewoon.
Alle emoties en gedragingen die niet binnen dit kader pasten en dus werden afgekeurd, heeft het kind vervolgens weggestopt in zijn schaduwkant. Even een paar voorbeelden:
- Spontaniteit verdwijnt naar de schaduwkant omdat dit gezien werd als brutaliteit
- Ontspanning werd gezien als lui zijn waardoor een schuldgevoel kan ontstaan wanneer je je even met je voeten omhoog op de bank ligt
- Egoïsme was uit den boze waardoor je nu maar slecht voor jezelf kan zorgen
- Huilen werd gezien als iets voor baby’s en meisjes waardoor je moeite hebt met het uiten van je gevoelens
In jouw schaduwkant zitten dus eigenschappen die jij hebt gelabeld als negatief en die er niet mogen zijn. Toch kunnen deze eigenschappen heel bruikbaar zijn als je de eigenschappen anders kunt labelen.
Voor jezelf opkomen voor veel meisjes
Weerbaarheid of voor jezelf opkomen is bijvoorbeeld zo’n eigenschap waarvan veel meisjes vroeger hebben geleerd dat dit er niet mocht zijn. Als meisje moest je vroeger vooral lief en zorgzaam zijn. Tegengas geven was dus iets wat niet werd geaccepteerd en door veel meisjes weg werd gestopt in de schaduwkant.
Voor veel volwassen vrouwen (including me) is het voor jezelf opkomen een flinke klus. Helemaal niks mis mee dus om die schaduwkant eens in te duiken en die eigenschap naar voren te halen.
Kwetsbaarheid voor veel jongens
Veel jongens daarentegen moesten vroeger sterk en stoer zijn. Mannelijke kwetsbaarheid werd niet geaccepteerd. Dus hebben heel veel kleine jongetjes hun zachte en gevoelige kant diep weggestopt in de donkere kast van hun schaduw.
De volwassen mannen die hun kwetsbaarheid diep hebben weggestopt en daarmee bijna iedereen tegen zich in het harnas jagen, krijgen het echt een stuk makkelijker als ze dit stukje in hun schaduw durven omarmen en integreren in hun leven.
2. Niet gezien worden
Het andere deel van je schaduwkant is gevuld met positieve eigenschappen. Positieve eigenschappen heb je weggestopt en niet verder ontwikkeld. Deze mooie eigenschappen van jou werden om één of andere reden niet gezien waardoor je ze zelf als nutteloos hebt gelabeld.
Ook hier even een paar voorbeelden:
- Je was vroeger de clown van het gezin. Met name om je ouders die altijd ruzie maakten aan het lachen te krijgen. Dat jij ook heel rustig en geconcentreerd prachtige tekeningen kon maken werd niet gezien. Hierdoor kun je de conclusie hebben getrokken dat jouw creativiteit niets toevoegt en dus in de schaduwkant is verdwenen.
- Je speelde vroeger goed gitaar. Je had alleen een broer die fantastisch piano kon spelen en die hiermee alle lof kreeg. Dat jij ook een kwaliteit had werd niet voldoende gezien dus ben je er maar mee gestopt.
- Vroeger was je heel gevoelig en kon je goed luisteren. Je groeide alleen op in een groot gezin waar degene die het hardste schreeuwde de meeste aandacht kreeg. Je bent dus gestopt met mensen aanvoelen en luisteren en ook gaan schreeuwen om de aandacht te krijgen die je nodig had.
Hoe doe je dat dan?
Goed. We hebben dus twee belangrijke redenen om de stukken in onszelf die we liever niet kennen, eens onder ogen te zien. Maar hoe doe je dat dan eigenlijk? Die donkere kant heb je immers goed verstopt en zal je niet zo één, twee, drie, kunnen oproepen.
Als het minder goed met je gaat
Toch zijn er momenten waarop die donkere kant zich toch laat zien. Het liefst onverwachts want zo gemeen is jouw schaduwkant natuurlijk wel. Jouw schaduw laat zich het liefst zien op momenten dat het minder goed met je gaat.
Als er iets heftigs gebeurt in jouw leven zoals een partner die vreemd gaat, een volledig onverwachts ontslag of een dierbare die overlijdt. Of als je chronisch vermoeid bent doordat je net een baby hebt gekregen. Dat is natuurlijk ook behoorlijk heftig.
In deze situaties is het lastig voor jou om je masker op te houden en laat jouw schaduw zich in vol ornaat zien.
Te diep in het glaasje gekeken
Maar het kan ook gebeuren als je teveel alcohol gedronken hebt. Je kent ongetwijfeld wel iemand die een zogenaamde ‘slechte dronk’ heeft. Of misschien ben je zelf zo iemand. Omdat alcohol je natuurlijke remmingen vermindert, kan er gedrag naar boven komen dat je doorgaans onderdrukt.
De schaamte die de persoon de dag daarna kan ervaren geeft aan dat het gedrag wat hij liet zien iets is wat hij liever verborgen houdt in zijn schaduw.
Gelukkig zijn er ook makkelijkere manieren om je schaduwkant te onderzoeken. Je hoeft dus niet direct los te gaan op een fles whisky of te wachten tot het minder goed met je gaat. Daarbij komt, als je niet lekker in je vel zit, is het laatste waar je zin in hebt een sessie zelfreflectie. Toch?
7 manieren om je schaduwkant te onderzoeken
1. Welke adviezen geef jij?
Let eens op welke adviezen je vaak aan andere mensen geeft. Dit zijn precies de adviezen die je jezelf mag geven. Geef jij vaak aan bij vriendinnen dat ze op hun strepen mogen staan? Grote kans dat jij hier ook wat in te leren hebt. Zeg jij tegen anderen dat ze beter voor zichzelf moeten zorgen? Dan weet ik zeker dat jij dit zelf ook niet voldoende doet.
Vervolgens kun je gaan kijken welke onderontwikkelde eigenschap daar aan ten grondslag ligt. Als je het moeilijk vindt om je eigen grenzen aan te geven heb je je als kind waarschijnlijk veel aangepast. Je hebt dan nu als taak om ‘brutaliteit’ eens uit de schaduwkant te trekken.
Heb je moeite met zorgen voor jezelf? Dan mag je de egoïst in jou wel eens tevoorschijn toveren.
Overigens typerend dat ik deze twee voorbeelden benoem bij dit advies. Dat zegt natuurlijk niks over jou maar alles over mij.
2. Wat vind je van jezelf?
Hoe ziet jouw imago eruit? Wat zijn de dingen die je zegt over jezelf?
Als jij over jezelf zegt dat je erg aardig bent zit jouw onaardige kant hoogstwaarschijnlijk diep weggestopt in je schaduwkant. Of als jij zegt dat je een harde werker bent, zit luiheid waarschijnlijk in het donker.
3. Wat doe je als je alleen bent?
Veel mensen laten de eigenschappen in hun schaduwkant af en toe ‘vrij’ als ze alleen zijn. Alles wat ze niet van zichzelf mogen als anderen het kunnen zien, doen ze dan stiekem. Denk aan nachtelijke eetbuien, luieren en de boel de boel laten of in vrouwen kleren rondlopen.
Als jij nachtelijke eetbuien hebt, vind jij ongetwijfeld dat je eigenlijk heel gezond moet leven en slank moet zijn. Als jij een stiekeme luierkont bent moet jij van jezelf waarschijnlijk altijd nuttig bezig zijn. En loop jij stiekem in de kleren van je vrouw als ze er niet is? Dan is dit een deel van jezelf wat je afkeurt en verstopt in je schaduwkant.
Dus ga eens kijken naar wat jij doet als je weet dat niemand kijkt en wat zegt dat dan over jouw schaduwkant?
4. Belemmerende overtuigingen
Wat voor een belemmerende overtuigingen heb jij? Wat mag je allemaal niet van jezelf? Wat zou je echt nooit doen? Welke verwachtingen heb jij van anderen? Wat moet je allemaal van jezelf?
Bij belemmerende overtuigingen kun je bijvoorbeeld denken aan:
- Ik moet altijd voor anderen klaar staan.
- Ik mag geen fouten maken.
- Ik moet presteren.
- Ik mag niet lui zijn.
- Ik mag niet klagen.
- Ik moet gezond leven.
- Ik mag anderen niet belasten.
- Ik moet zinvol bezig zijn.
- Ik moet mijn afspraken nakomen.
- Ik moet doen wat anderen van me verwachten.
Wanneer je deze eens onder de loep neemt leer je veel over je schaduwkant. Alles wat je jezelf niet toestaat op basis van deze overtuigingen, belandt vanzelf in de schaduw.
5. Welke geheimen draag je met je mee?
Ieder mens heeft geheimen. Ja, jij ook. En ja, zelfs ik heb geheimen maar die hou ik natuurlijk lekker voor mezelf want geheimen zijn niet voor niets geheimen.
Geheimen zijn geheim omdat het iets is waar je je voor schaamt of waar je je schuldig over voelt. Er hangt vaak een angst gedachte aan vast. ‘Als de buitenwereld dit te weten komt dan….’
Schaamte en schuld ontstaan door een oordeel van jezelf over jezelf. Dus welk gedrag van jezelf keur je af?
Een geheim hoeft niks groots of negatiefs te zijn. Het kan ook iets zijn wat je stiekem heel graag zou willen maar wat je niet durft uit angst voor mogelijke consequenties.
Dus wat is het meest ondeugende dat je zou kunnen en willen doen? Wat is het meest gemene, vieze of gekke wat je wel eens zou willen doen? Als je vervolgens kijkt naar het oordeel dat erop zit brengt dit je zo naar de verborgen eigenschap in je schaduwkant.
6. Gedrag dat je bij anderen veroordeelt
Kijk eens welke mensen je veroordeelt en welk gedrag je moeite mee hebt bij deze mensen. Dit is gedrag wat je niet alleen afkeurt bij deze mensen maar vooral bij jezelf. Met name bij vreemden werkt deze truc heel goed.
Als jij op een feestje komt en er is één persoon die er met zijn of haar gedrag op een negatieve manier uitspringt voor jou, reken er dan maar op dat deze persoon eigenschappen heeft die jij hebt verstopt in je schaduwkant.
Hierbij geldt, hoe heftiger de emotie die je voelt, hoe groter de onderdrukking van deze eigenschap in jezelf.
7. Wat voor een dromen heb jij?
De schaduwkant heeft ook de neiging zich te manifesteren als je slaapt. In je dromen komen vaak personen of situaties voorbij waar je bang van wordt, stress van krijgt of waarin je juist dingen doet waar je overdag het schaamrood van op je kaken hebt staan.
Ik droomde laatste dat ik mijn koffers niet op tijd ingepakt had, iedereen heel erg boos op me werd en hier heel veel stress van kreeg. Dit zegt veel over de eisen die ik stel aan mijzelf. Tijd om de luilak uit mijn schaduwkant eens wat vaker het daglicht te laten zien dacht ik zo.
Wat levert het nou eigenlijk op?
Ok, als ik eerlijk ben is het echt niet altijd leuk om je zorgvuldig weggestopte eigenschappen recht in de ogen aan te kijken. Toch is dit noodzakelijk voor persoonlijke groei. Zolang jij niet de (in jouw ogen) minder mooie kanten in jezelf kunt accepteren, zal je nooit heel zijn.
Alles in het leven bestaat namelijk uit polariteiten. Denk maar aan goed en kwaad, donker en licht, mooi en lelijk, dik en dun, groot en klein. Zo werkt het ook met persoonlijke eigenschappen.
Het één kan niet bestaan zonder het ander. Dus besef jezelf goed dat alles in die schaduw een deel is van jou. Zodra je durft te erkennen en accepteren dat het er is, kun je er je voordeel mee doen.
Dus wees vooral dankbaar voor alle frustratie en irritatie die de buitenwereld jouw kant op werpt. Hoe zwaarder de situatie, hoe meer je er uit zal halen. Als je het durft aan te kijken tenminste...
Hulp nodig?
Mocht je het lastig of spannend vinden om die donkere kant in jou onder ogen te zien, neem gerust contact op met mij. Ik help je graag bij het ontdekken van al het moois dat in jou zit!
