Wat voor een type uitsteller ben jij?
Uitstellen. Als het om huishoudelijke dingetjes gaat ben ik daar een ster in. Kasten uitruimen en opnieuw ordenen, kleding van de kinderen uitzoeken, kelder opruimen en de diepvries ontdooien en schoonmaken.
Mijn takenlijstje is al ongeveer een half jaar hetzelfde. Er komen wel steeds dingen bij maar het afstrepen lukt nog niet echt. Ik ben vast niet de enige met dit probleem.
Ik ben er ondertussen wel een beetje klaar mee. Maar vóór ik begin aan mijn takenlijstje doe ik eerst grondig onderzoek naar wat voor soort uitsteller ik ben. Dan kan ik daarna ook echt veranderen. Of is dit ook uitstelgedrag?
Zes verschillende typen uitstellers
In een samenvatting van twee publicaties over uitstelgedrag kwam ik tegen dat er zes verschillende typen uitstellers zijn. Zo heb je de Perfectionist en de Overwerker. Zij handelen allebei (of juist niet) uit angst om beoordeeld te worden. Vervolgens heb je de Dromer.
De Dromer heeft gebrek aan zelfdiscipline en daadkracht. Dan zijn er de Uitdager en de Adrenalinezoeker. Beiden strijden zij om de macht: het uitstellen is een gevecht. Als laatste is er nog de Piekeraar, die handelt (of juist niet) door scheidingsangst.
Hieronder geef ik een korte beschrijving van alle zes de types. Ik ben benieuwd of je jezelf ergens in herkent. Ik in ieder geval wel heel duidelijk. En ik kan een aantal mensen om mij heen ook heel goed plaatsen. Zeer verhelderend!
De Perfectionist
De Perfectionist is iemand met oog voor details en die grondig te werk gaat. Bij de Perfectionist ligt de lat alleen zo hoog dat die eigenlijk nooit bereikt kan worden. Perfectionisten zijn bang om te falen.
Voor Perfectionisten is hun gevoel van eigenwaarde gelijk aan hoe ze presteren. Presteren ze goed, voelen ze zich goed over zichzelf. Presteren ze slecht, dan voelen ze zich slecht over hun zelf.
De Perfectionist gebruikt het uitstellen om zich maar niet slecht te hoeven voelen. Door net zolang te wachten totdat er geen tijd meer is om iets nog fatsoenlijk af te ronden, beschermt de uitsteller zichzelf tegen potentieel falen.
De Perfectionist gooit het dan op de omstandigheden (tijd) zodat de schuld niet bij hem of haar zelf ligt.
De Overwerker
De Overwerker is een sociaal mens. Het is iemand die altijd voor je klaar staat als je hem of haar nodig hebt. Voor de Overwerker zelf is dit niet altijd even prettig, aangezien hun eigen behoeften en doelen regelmatig op de achtergrond raken.
Overwerkers zijn mensen die overal ‘ja’ op zeggen. Door iets voor een ander te doen voelen ze zich competent en waardevol.
Omdat Overwerkers op meer ‘ja’ zeggen dan qua tijd realistisch is, kan niet alles uitgevoerd worden. Dit gaat vaak ten koste van wat ze voor zichzelf echt belangrijk vinden. De Overwerker is vaak moeilijk te herkennen. Omdat ze altijd bezig zijn verdenkt niemand ze van uitstellen.
De Dromer
Door te dagdromen bedenken wat we allemaal zouden kunnen doen en bereiken. Dagdromen kan er voor zorgen dat we inspiratie krijgen en uitdagingen aangaan. De truc is om het aangaan van uitdagingen niet te vergeten. En dat is wat de Dromer nog wel eens vergeet.
De scheidingslijn tussen de fantasiewereld en de echte wereld is vaak vaag. Hierdoor blijft de Dromer vaak steken in algemene, grootse plannen, maar komt niet toe aan het maken van een plan en het concrete handelen.
De Uitdager
De Uitdager koppelt zijn gevoel van eigenwaarde aan zijn (on)vermogen om zijn eigen leven te leiden. Hij heeft de neiging om elk appèl dat op hem gedaan wordt te beschouwen als een bedreiging van zijn individualiteit.
Hij voelt weerstand tegen iedereen die hem –in zijn beleving- zegt wat hij wel en niet moet doen. Uitstellen kan dan gebruikt worden als verzet, als een stil protest tegen de aantasting van zijn eigen autonomie.
De Uitdager is vaak in eerste instantie heel vriendelijk in de omgang en bereidt om anderen te helpen. Hij vindt het prettig als mensen hem hiervoor waarderen. Pas in tweede instantie, als het beloofde nagekomen moet worden, gaat de Uitdager zich afvragen: waarom moet ík dat doen?
De Adrenalinezoeker
De Adrenalinezoeker is iemand met wie je je geen moment verveelt. Als variatie op de Uitdager, die de strijd om de macht aangaat met de mensen om hem heen, kan de Adrenalinezoeker gezien worden als de uitsteller die de strijd met de tijd aangaat. Hij lijkt te zeggen ‘ik laat me zelfs door de tijd niet vertellen wat ik moet doen’.
Dingen op het laatste moment doen lijkt een deel van de persoonlijkheid van de Adrenalinezoeker. Ze lijken te kicken op chaos en ‘noodsituaties’. En daarom creëren ze die crisissituaties ook zelf door tot het laatste moment uit te stellen.
Deze hang naar op het laatste moment dingen doen lijkt erg op een verslaving; ze denken niet zonder te kunnen. ‘Ik werk nu eenmaal het beste onder druk’ is hun motto.
De Piekeraar
De Piekeraar is angstig als het gaat om veranderingen. De huidige vertrouwde situatie is bekend en daarom veilig. Bij elke beslissing denkt de Piekeraar eerst aan mogelijke negatieve gevolgen en pas veel later aan de spannende, leuke dingen die kunnen volgen.
De Piekeraar stelt vooral het nemen van een beslissing uit. Een beslissing nemen vraagt dat je kunt vertrouwen op jezelf, dat je zeker genoeg bent om een knoop door te hakken. Dit is precies wat de Piekeraar mist.
En als de Piekeraar al een besluit neemt committeert hij zich er vaak niet aan. Dat wil zeggen dat een besluit altijd nog ‘onderhandelbaar’ lijkt: in de toekomst kun je altijd nog op je besluit terug komen.
Herkenbaar?
En? Herken je jezelf? Laat je hieronder even weten waar jij jezelf het meest in herkent?
Uitstelgedrag is overigens niet aangeboren maar aangeleerd. Benieuwd naar de oorzaak van jouw gedrag? Lees dit artikel even.